O aktualnym etapie prac nad nową perspektywą UE, o konieczności zachowania instrumentu ZIT/RIT w dotychczasowej formule i podziale środków pomiędzy krajowe a regionalne programy operacyjnie w perspektywie 2021-2027 rozmawiali samorządowcy w Częstochowie. W trakcie dyskusji z udziałem europosłów wybranych z terenu woj. śląskiego przedstawili też swoje oczekiwania względem nowej perspektywy unijnej, zwłaszcza potrzebę zwiększenia środków EFRR przeznaczonych na rozwój obszarów miejskich. Podczas spotkania wybrzmiały też ponownie kwestie związane z aktualną kondycją finansową samorządów lokalnych.

8 listopada br. w Częstochowie odbyło się kolejne posiedzenie Zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. Istotnym poruszonym tematem było finansowanie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich w kolejnej perspektywie UE na lata 2021-2027. Zasadniczy postulat samorządów lokalnych w tej sprawie przedstawił podczas posiedzenia p. Krzysztof Matyjaszczyk, Wiceprzewodniczący Związku, Prezydent Częstochowy:

• Wnioskujemy do Rządu RP o zwiększenie wkładu finansowego do poziomu minimum 10% środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację narzędzi terytorialnych w ramach Celu Polityki 5 – Europa bliżej obywateli. Miasta i ich obszary funkcjonalne zmagają się z szeregiem problemów gospodarczych, społecznych i klimatycznych, co wymaga wspólnego, skutecznego i konsekwentnego podejścia. Zwiększenie środków finansowych na instrumenty terytorialne związane z rozwojem miast i obszarów funkcjonalnych przyczyni się do realizacji działań integrujących różne dziedziny. Co więcej, umożliwi współpracę sektorową instytucji publicznych, jak i wdrażanie eksperymentalnych rozwiązań, które będą mogły wspierać założenia strategii rozwoju na poziomie lokalnym – powiedział.

W przyjętym w trakcie posiedzenia stanowisku w omawianej sprawie Zarząd Związku zwraca uwagę na potrzebę wspierania różnorodnych form współpracy jednostek samorządu terytorialnego, która wynika z zauważalnych różnic w rozwoju kraju na poziomie regionalnym i subregionalnym oraz z  szeregu problemów społeczno-gospodarczych.

• W naszym stanowisku podkreślamy rolę związków międzygminnych jako podmiotów wspierających terytorialne zorientowanie interwencji. Przeprowadzona dotychczas ocena funkcjonowania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych/Regionalnych Inwestycji Terytorialnych (ZIT/RIT) w obecnej perspektywie unijnej wskazuje, że takie rozwiązania mogą prowadzić do dalszej terytorializacji polityki publicznej prowadzonej przez samorządy lokalne – wyjaśnił p. Krzysztof Matyjaszczyk.

W trakcie posiedzenia p. Mieczysław Kieca, Prezydent Wodzisławia Śląskiego, członek Zarządu Związku poruszył finansowe aspekty funkcjonowania samorządów lokalnych:

• Trudną sytuację finansową gmin i powiatów poruszyliśmy podczas ostatniego posiedzenia KWRiST. Wniosek z niej jest następujący, większe miasta i gminy próbują przesuwać środki finansowe w budżecie i ciąć koszty związane z inwestycjami. Jednak w przypadku mniejszych gmin, zwłaszcza gmin wiejskich, małych miasteczek czy nawet gmin średniej wielkości obecnie pogarszająca się kondycja finansowa może doprowadzić do braku możliwości realizowania podstawowych zadań, a nawet takich zobowiązań jak wypłaty wynagrodzeń. To jest szczególnie niepokojące zjawisko, z którym niedługo będziemy zmuszeni się zmierzyć – powiedział.

Po posiedzeniu Zarządu Związku odbyło się spotkanie z posłami do Parlamentu Europejskiego z terenu województwa śląskiego. W jego trakcie omówiono kwestie związane z nowym okresem programowania UE na lata 2021-2027. Do zagadnień tych wprowadził p. Piotr Kuczera, Przewodniczący Związku, Prezydent Rybnika:

• Bardzo ważna jest wymiana informacji pomiędzy samorządem lokalnym a Rządem RP i polskimi parlamentarzystami, co często podkreślamy. Jednak równie istotne są spotkania z udziałem polityków, którzy w naszym imieniu podejmują decyzje w Parlamencie Europejskim. To, co dzieje się na szczeblu unijnym, zwłaszcza w kontekście finansowym, ma bezpośrednie przełożenie na rozwój gmin i powiatów – powiedział.

Zgromadzeni samorządowcy w pierwszej części spotkania przedstawili oczekiwania i priorytety z punktu widzenia samorządów lokalnych województwa śląskiego. Dyskusję na ten temat rozpoczął p. Jan Olbrycht, Poseł do Parlamentu Europejskiego:

• Kilka dni temu odbyło się spotkanie tzw. przyjaciół spójności, czyli grupy premierów rządów państwa, które chcą bronić polityki spójności. Pamiętajmy jednak, że najpierw musi zapaść jednomyślna decyzja rządów i PE w sprawie nowego budżetu UE, a dopiero w drugiej kolejności ta odnosząca się do rozporządzeń związanych z między innymi polityką spójności. Aktualnie Komisja Europejska wskazała kilka priorytetów na przyszłość, czyli politykę obronną i azylową oraz ochronę granic. Po drugie KE postuluje utrzymanie finansowania badań naukowych na dotychczasowym poziomie i zmniejszenie środków dedykowanych polityce spójności o 12 % i ich ograniczenie w zakresie polityki rolnej – powiedział.

W swoim wystąpieniu odniósł się też do formuły ZIT/RIT zwracając uwagę, iż jest to kwestia będąca w kompetencji Rządu RP. Ich przyszły kształt i zakres będzie też częściowo uzależniony od realnych możliwości finansowych samorządów lokalnych.

• Teraz jest czas na prowadzenie negocjacji dotyczących różnych unijnych instrumentów finansowych, zarówno w skali UE, jak i krajowej. Ponadto trzeba brać pod uwagę dwa scenariusze związane procedowaniem nowego budżetu UE i przygotowywaniem odpowiednich regulacji prawnych w tym zakresie. Wariant optymistyczny zakłada, że odpowiednie rozporządzenia pojawią się w połowie 2020 r. Scenariusz mniej pozytywny sugeruje, że pojawią się one dopiero w trakcie prezydencji niemieckiej, czyli w styczniu 2021 r. Trzeba też podkreślić, iż mamy dziś stosunkowo niskie wykonanie działań zaprogramowanych w ramach dotychczasowej polityki spójności. W przyszłym roku wyniesie ono prawdopodobnie ok. 50 procent – dodał p. Jan Olbrycht.

Jan Olbrycht podniósł też kwestię zmian klimatycznych, które będą wspólnym mianownikiem wszystkich polityk unijnych w przyszłości. Zapowiedział, że w ciągu kilku tygodni KE przedstawi szczegółowe założenia tzw. Green Deal, czyli porozumienie w sprawie działań związanych ze zmianami klimatu. 
O znaczeniu wspólnego stanowiska w kwestiach środowiskowych w swoim wystąpieniu mówił p. Marek Balt, Poseł do Parlamentu Europejskiego:

• Zacznę od tego, że generalnie rozmowy, które aktualnie odbywają się na forum KE i PE nie napawają optymizmem. Zapowiadane są liczne cięcia środków finansowych, wobec czego zdecydowanie protestujemy. Niezależnie od opcji politycznej wszyscy europosłowie z naszego regionu mówią tym samym głosem w sprawach klimatycznych i związanych ze zmianami systemu energetycznego województwa śląskiego. Wspólnie będziemy zabiegać o te kwestie, tak aby w naszym regionie była możliwa rzeczywista i sprawiedliwa transformacja - powiedział.

Z kolei p. Dariusz Michalski, mecenas reprezentujący p. Izabelę Kloc, Posła do Parlamentu Europejskiego w trakcie spotkania odniósł się do postulatów przedstawionych przez zebranych samorządowców:

• Postulaty zawarte w stanowiskach przyjmowanych przez samorządy lokalne zrzeszone w Związku są aktualnie analizowane przez Panią Poseł. Na tej podstawie zostaną wypracowane opinie oraz stanowiska, które następnie zostaną przedstawione na forum Komisji Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego. Zasadniczym celem aktywności p. Izabeli Kloc w aktualnej kadencji będzie obrona interesów województwa śląskiego w decyzjach w zakresie energetyki i ochrony środowiska, które podejmowane są w PE – powiedział.

ŚZGiP – jest największą regionalną organizacją samorządową w Polsce, zrzeszającą obecnie 137 jednostek samorządu terytorialnego z woj. śląskiego (w tym wszystkie miasta na prawach powiatu), jego misją jest służba na rzecz dobra publicznego w województwie śląskim poprzez wspieranie społeczności i samorządów lokalnych (www.silesia.org.pl).

fot. archiwum ŚZGiP