Uroczyste obchody 99. rocznicy wybuchu I powstania śląskiego, które odbyły się 17 sierpnia w Tychach, miały regionalny charakter. Uczestniczyli w nich nie tylko przedstawiciele władz tyskich, ale także wojewódzkich oraz władz samorządowych sąsiedniego powiatu bieruńsko-lędzińskiego, w tym starosta Bernard Bednorz i burmistrz Lędzin – Krystyna Wróbel. Oczywiście, nie zabrakło potomków powstańców śląskich, przedstawicieli polskiego parlamentu, delegacji służb mundurowych (wojska, policji, straży pożarnej), stowarzyszeń i organizacji pozarządowych.

Główne uroczystości zorganizowano – jak co roku – w tyskiej dzielnicy Czułów. Rozpoczęła je msza św. za poległych powstańców śląskich w miejscowym kościele parafialnym pw. Krzyża Świętego, do której asystowało sześć pocztów sztandarowych oraz kompania honorowa 34. Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej Kraju stacjonująca w Bytomiu, śpiewał chór mieszany Cantate Deo pod dyrekcją Michała Brożka a grała orkiestra dęta kopalni Piast w Bieruniu pod dyrekcją Andrzeja Sapińskiego.

Po mszy jej uczestnicy pomaszerowali w rytm muzyki granej przez orkiestrę dętą do Pomnika Powstańców Śląskich przy ul. Katowickiej, wybudowanego w miejscu śmierci Franciszka Mroza, powstańca z Czułowa. Tę część uroczystości zainaugurowała wspomniana orkiestra hymnem państwowym. Radny miejski Józef Twardzik, inicjator odbudowy tego pomnika w 2010 roku a także organizotor obchodów kolejnych rocznic wybuchu I powstania śląskiego w Czułowie, powitał wszystkich tu zgromadzonych. Z kolei chór Cantate Deo zaśpiewał Gaude Mater Polonia, porucznik Kinga Zając z 34. DROPK odczytała kolejne fragmenty Apelu Poległych, a kompania z tegoż dywizjonu oddała salwę honorową na cześć poległych.

Następnie radny J. Twardzik zapraszał imiennie oficjalnych gości do składania kwiatów pod pomnikiem, w tym prezydenta Tychów – Andrzeja Dziubę i przewodniczącego RM Tychy – Macieja Gramatykę, posła Marka Wójcika, wicemarszałka sejmiku województwa śląskiego Michała Gramatykę, starostę bieruńsko-lędzińskiego Bernarda Bednorza i lędzińską burmistrz Krystynę Wróbel. Kwiaty składali też między innymi przedstawiciele wojska, policji, górnictwa, partii politycznych i stowarzyszeń (w tym radny powiatu bieruńsko-lędzińskiego Janusz Freitag), delegacje potomków rodzin powstańców śląskich, przedstawiciele miejscowego przedszkola i szkoły podstawowej. Odśpiewanie Roty przez wspomniany chór przy współudziale wszystkich zgromadzonych zakończyło część oficjalną tyskich uroczystości.

Tychy i cały obecny rejon tyski, w tym powiat bieruńsko-lędziński, mają szczególne względy historyczne do uroczystego świętowania 99. rocznicy wybuchu I powstania śląskiego. Właśnie na tym terenie, w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku, rozpoczęły się pierwsze działania zbrojne w ramach tego powstania. 75-osobowy oddział powstańców wywodzących się z Urbanowic, Jaroszowic, Wartogłowca i Wygorzel pod dowództwem Wiktora Szczygła zajął z zaskoczenia urbanowicki dwór, w którym stacjonował 12-osobowy pododdział Reichswehry. Żołnierzy tych powstańcy wzięli do niewoli, a następnie – po drodze przyłączyli się do nich ochotnicy z Cielmic i Paprocan - udali się do Paprocan, gdzie znów zaskoczyli około 100-osobową baterię artylerii polowej Grenzschutzu stacjonującą w miejscowej szkole i pobliskich zabudowaniach. Tylko kilku żołnierzom Grenzschutzu udało się uciec. Tej nocy również same Tychy zostały opanowane przez miejscowy oddział powstańczy pod dowództwem Stanisława Krzyżanowskiego, po stoczeniu między innymi zwycięskiej potyczki z 16-osobowym pododdziałem Grenschutzu stacjonującym w pobliskim Czułowie.

■Mirosław Leszczyk